(1934 - 2006)
Size bugün Aşıklık geleneğinin son büyük temsilcisini tanıtmak istiyorum.
Erzurum'un Pasinler ilçesinde doğan Yaşar Yılmaz, meşhur mahlasıyla Aşık Reyhani bugünkü konuğumuz. Kendisini anlatmadan önce size aşıklık geleneğini bahsedelim.
Yazıdan önce toplumlarda bilgiler, hikayeler, şiirler, şarkılar ve ağıtlar yazı olmadığı için sözlü olarak aktarılırdı. Dönemin toplumunda en büyük eğlence buydu hem eğlenmek için bir kişinin söylediği türküler, şiirler, deyişler vs akıl kalsın diye tekerlemeye yakın ve kafiyeli olurdu. Eski Türklerde bu eğlence, akıcılık ve akılda kalıcılık kopuz adı verilen bir müzik aleti ile desteklenirdi.
Türkler akın akın Anadolu'ya gelince saz ile bu kültür devam etti. Aşık dediysek elinde bir saz tıngır mıngır bir şeyler mırıldanan adam gelmesin. Her işin bir sırrı olduğu gibi bu işinde bir sırrı var.
Aşık olmak için manevi bir büyükten veya yetişmiş bir ustadan bade içmek gerekir. bu rüyada olur, rüyasında usta elinden bade içen aşık olur. Tabi bu biraz da romantik bir bakış açısıdır ama olsun.
Diğer bir konu mahlas yani takma bir ad almaktır. bu isim aşığın kimliğini, manevi dünyasını ve üslup özelliğini yansıtır. Mesela Aşık Dertli'nin neden mahlası dertli, adam dertli ve dertli şiirler yazıyor da ondan:)
Aşıklık geleneğinde irticalen söylemek diye bir kavram var. bir kelime verilir aşık o an onun üzerine bir şiir oluşturur. İlgili olan araştırıp Youtube da bunları bulabilir.
Aşıklık geleneğinin en eğlenceli kısmı ise atışmalardır. Bugün rap dünyasında diss diye bildiğimiz şeyin aşıklık geleneğindeki karşılığıdır. Yani diss bizde yüzyıllardır var:) Aşıklar, saz eşliğinde birbirlerine iğneleyici laf atarlar.
Şuraya Reyhani ve Çobanoğlu'nun atışmasını Bırakalım.👇
Aşık Reyhani'ye 'Reyhani' mahlasını, Aşık Bayburtlu Hicrani vermiştir. Reyhani, hoş koku ve İnce Nakışlı anlamlarına gelir. Şiirlerdeki hoş ve ince manayı ifade eder. Şiirlerde aşk, Allah sevgisi, gurbet, memleket gibi konuları işleyen Reyhani, siyasi hicivleri ile de bilinir.
Bu yazıyı Okuyan Çoğu Kişi bu değerli ozanımızı tanımıyor ama ABD'nin Michigan Üniversitesi kendisine Fahri öğretmenlik unvanı vermiş. Şaka gibi dimi:)
Aşık Reyhani'nin 'Sazım Düzen Tutmaz Olsun' Şiirini seslendirmiş Mehmet Çalmaşur. Dinleyelim.👇
Bugünde Ülkemizde aşıklık geleneği devam ediyor fakat eski ruhunda değil hatta her geçen gün aşıklık geleneği bitiyor. Aşıkların son büyük üstadına Allah'tan rahmet dilerken, aşağıya da güzel bir kaç şiirini bırakalım.
Ben de bir aşığım Reyhani adım.
Sorun çiçeklere az Mı yalvardım.
Benim tabiattan tek bir muradım.
Götüreyim nazlı yara bir çiçek.
.
.
.
Kırk yıldır saz çalirem.
Şaşirirem kalirem.
Bakan bizi unuttu.
Vallahi bunalirem.
TRT çıktı aya.
Yayınlar kaldı yaya.
Çok TV icat oldu.
Gerek yok utanmaya.
.
.
.
Ben bana çok dersem elbet yok benem.
Ben beni yok gördümse çok benem.
Ben beni bildimse enelhak benem.
Nesimi demeyin yüzerler beni.
Ben Aşığım ağzı sözlü kalayım.
Ben ozanım eli sazlı kalayım.
Dokunmayın bana, gizli kalayım.
Reyhaniyim bir gün çözerler beni.
Böyle uzar gider... şiirleri. Reyhani güzel söylemiş, bize de bunu söylemek düşer: Allah makamını cennet etsin.
